Năm học của sự ổn định và phát triển bền vững

(GD&TĐ) – Sáng 5-8, tại TP. Cần Thơ, Bộ GD&ĐT đã long trọng tổ chức lễ tổng kết năm học 2011-2012. Dự HN tổng kết có GS-TS Nguyễn Thiện Nhân-Ủy viên BCH TW Đảng, Phó Thủ tướng Chính phủ, cùng đại diện các Bộ, ngành, cơ quan Trung ương và lãnh đạo các địa phương. Về phía ngành giáo dục có Bộ trưởng Bộ GD& ĐT Phạm Vũ Luận, các thứ trưởng, lãnh đạo các cục, vụ, viện, các Sở GD&ĐT 63 tỉnh thành. 

Phát biểu tại hội nghị, Phó thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân nhấn mạnh: Sự phân cấp, chủ động và sáng tạo của các cấp quản lý, chính là chìa khóa cho sự phát triển bền vững của toàn ngành.

Quang cảnh Hội nghị

Thành công từ chính sách tốt + sự đồng thuận

Đáng ghi nhận nhất trong năm học vừa qua là sự chuyển biến mạnh mẽ của bậc học mầm non khi mạng lưới trường lớp không ngừng được củng cố và mở rộng, đội ngũ GV không ngừng tăng lên cả về chất và lượng. Cả nước đã đưa vào sử dụng 407 trường mới, nâng tổng số trường lên 13.446 trường, đã chuyển đổi thành công 1.853 trường MN bán công sang công lập. Chất lượng nuôi dạy trẻ  được khẳng định với 3.714/9.349 xã, phường được công nhận đạt chuẩn phổ cập MN 5 tuổi (đạt 39,7%). 

Giáo dục phổ thông, GDTX, giáo dục dân tộc cũng đạt được những thành tựu vững chắc. Việc dạy tiếng dân tộc cho học sinh tiểu học, bồi dưỡng tiếng dân tộc cho đội ngũ GV, cũng như các phương pháp sư phạm mới được áp dụng tại các địa phương đã mang lại kết quả cao trong dạy và học. PCGDTHCS đạt tỉ lệ 99,7% (10.714/10.741 đơn vị xã đạt chuẩn), 673/673 đơn vị cấp huyện đạt chuẩn phổ cập (đạt 100%). Đặc biệt, trong năm học vừa qua, nhờ làm tốt công tác dân vận, quan tâm và chăm lo cho học sinh vùng khó, học sinh dân tộc thiểu số  nên số lượng học sinh nghỉ bỏ học đã giảm mạnh. Cả nước chỉ còn 88.305 em, giảm 90.034 em so với năm học trước. 

Đánh giá về thành công năm học, tại hội nghị, các đại biểu đến từ cơ sở đặc biệt nhấn mạnh đến ý nghĩa của các chính sách giáo dục, đến sự đồng thuận xã hội. Ông Nguyễn Đức Bưởi, Giám đốc Sở GD&ĐT tỉnh Bắc Ninh  cho rằng: Khi mọi chính sách và lộ trình xây dựng cho các mục tiêu của địa phương nhận được sự ủng hộ của đội ngũ trong toàn ngành, sự quan tâm của lãnh đạo Bộ, sự quyết liệt của lãnh đạo tỉnh, với sự hậu kiểm tốt, thì với bất cứ mục tiêu, lộ trình nào… dù khó đến mấy cũng sẽ mang lại thành công. Bắc Ninh là tỉnh đầu tiên hoàn thành PCGDMN 5 tuổi trên cả nước khi điều kiện kinh tế chưa cao vẫn (còn hơn 20% hộ nghèo) xuất phát từ chính nhận thức đúng đắn đấy.

Đồng quan điểm, ông Lê Văn Quý Giám đốc Sở GD&ĐT tỉnh Điện Biên chia sẻ: Sẽ rất khó để có một nền giáo dục phát triển vững bền, có chiều sâu và mang đậm dấu ấn của sự đổi mới nếu thiếu đi sự quan tâm, đầu tư mang tính vùng miền. Đặc biệt, là với giáo dục dân tộc. Năm học qua, những chuyển biến về công tác giáo dục dân tộc không chỉ tạo tiền đề để giáo dục phát triển đồng bộ hơn, mà còn giúp cho các địa phương kiện toàn về điều kiện cơ sở vật chất. Nhờ sự quan tâm và đầu tư mang tính đồng bộ như thế từ Bộ GD&ĐT mà 93.103 học sinh dân tộc thiểu số của tỉnh Điện Biên (chiếm 84,79%) đã được thụ hưởng điều kiện cơ sở vật chất tốt hơn. Đến nay, 23.434 em học sinh đã được học và ăn ở tại 244 trường trên toàn tỉnh (8 trường PTDTNT, 53 trường bán trú, 183 trường phổ thông có học sinh bán trú), chiếm hơn 30% trên tổng số học sinh toàn tỉnh.

Hiến kế  tháo gỡ khó khăn để phát triển 

Bên cạnh những thành tựu đạt được, các đại biểu tham dự hội nghị cũng đã chia sẻ những khó khăn, thách thức mà giáo dục các địa phương gặp phải. Song song đó là những kinh nghiệm, những ý kiến đề xuất nhằm tháo gỡ. TS Phạm Thị Hằng, Giám đốc Sở GD &ĐT tỉnh Thanh Hóa cho rằng: Để công tác xây dựng đội ngũ, phát triển giáo dục các bậc học một cách bền vững, cần phải có sự gắn kết, phân luồng học sinh và bồi dưỡng đội ngũ GV từ chính đòi hỏi của giáo dục địa phương, vùng miền và từ chính các trường. Trong đó, vai trò của các TTHTCĐ phải được xem là một chìa khóa để giúp các địa phương kéo giảm tỉ lệ nghỉ bỏ học, mù chữ và chống tái mù. Làm sao để TTHTCĐ tại địa phương không chỉ có chỗ đứng vững chắc trong hệ thống giáo dục quốc dân, trở thành công cụ đắc lực cho sự phát triển kinh tế-xã hội, mà còn là cơ sở để nâng cao dân trí, bồi dưỡng nhân lực một cách hiệu quả. 

NGƯT Đổng Ngọc Lập- Giám đốc Sở GD&ĐT tỉnh Tây Ninh phản ánh: Cái khó nhất của các tỉnh chính là điều kiện cơ sở vật chất, khi ngân sách chi vẫn còn hạn hẹp. Nếu không nhận được sự đầu tư kịp thời, các địa phương sẽ rất khó chủ động. Theo báo cáo đến nay cả nước đã có khoảng 40% xã, phường hoàn thành phổ cập MN 5 tuổi. Với 60% còn lại nếu các địa phương không tập trung, huy động mọi nguồn lực và thành phần xã hội cùng tham gia, chúng ta sẽ gặp không ít thách thức.  

Ông Trương Anh- Giám đốc Sở GD &ĐT tỉnh Đắk Nông tâm tư: Chất lượng giáo dục toàn diện tại các trường PTDTNT đã được nâng lên rõ rệt, công tác và chính sách chăm lo cho học sinh dân tộc thiểu số đã hơn trước rất nhiều. Nhưng thách thức từ việc học sinh bỏ học, tỉ lệ học sinh ra lớp tại một số xã vẫn còn chưa bền vững. Chất lượng giáo dục tại các trường xa trung tâm, các điểm bản ít nhiều vẫn còn tồn tại …Do đó, nếu không có những chính sách phát triển mang tính đột phá trong việc đãi ngộ cho GV, cán bộ làm công tác phổ cập…chúng ta sẽ phải đối mặt với bài toán “tái mù” và bỏ học của học sinh miền núi.

Tại hội nghị,  nhiều ý kiến đóng góp, cũng như chia sẻ kinh nghiệm từ các địa phương đã mang đến rất nhiều hướng tháo gỡ, những bài học kinh nghiệm cho các địa phương khác về công tác PCGDMN 5 tuổi, dạy tiếng Việt cho học sinh dân tộc thiểu số, công tác dạy tiếng Anh cho học sinh TH hoặc công tác thanh tra, kiểm định chất lượng giáo dục… Ông Lê Hồng Sơn, Giám đốc Sở GD&ĐT TP.HCM rất tâm đắc với sự đổi mới trong công tác kiểm tra đánh giá và đổi mới phương pháp dạy học mà TP.HCM đã thực hiện rất thành công trong năm học qua. Bởi theo ông, sự thay đổi cách thức đánh giá không chỉ xóa đi lối đánh giá cũ, nặng về học thuộc lòng, xa rời thực tiễn, ít yêu cầu khả năng tư duy…mà còn tạo ra bước ngoặt trong việc đổi mới, nâng cao chất lượng giáo dục, giúp cho GV, học sinh chủ động hơn trong công tác dạy và học.  

Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Thiện Nhân phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị

Đầu tư cho giáo dục tăng: Thuận lợi và cũng là trách nhiệm của toàn ngành

Phát biểu tại hội nghị, Phó thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân ghi nhận những thành tựu của ngành trong năm học 2011-2012, đặc biệt về công tác phổ cập GDMN 5 tuổi, công tác chăm lo cho học sinh dân tộc và hướng đến giáo dục theo hướng toàn diện. Phó thủ tướng lưu ý: Trong 5 năm qua, chúng ta đã đầu tư hơn 24 ngàn tỉ đồng cho việc kiện toàn trường lớp, nâng cao điều kiện cơ sở vật chất, bộ mặt và chất lượng giáo dục của toàn ngành đã được nâng lên. Trong đó, kế hoạch ngân sách chi cho lĩnh vực GD năm tới dự trù lên tới hơn 174 ngàn tỉ đồng (trong đó ngân sách chi là hơn 133 ngàn tỉ). Đây là một con số rất lớn, thể hiện quan điểm luôn xem GD&ĐT là quốc sách của chúng ta.  Ngân sách chi hàng năm cho kiện toàn cơ sở vật chất ngành GD là rất lớn. Đó là điều kiện thuận lợi và cũng là trách nhiệm của chúng ta với Chính phủ. Do đó, cần phải xem lại cách làm, để việc sử dụng ngân sách làm sao cho hiệu quả, công tác huy động nguồn lực XHH được tốt hơn. Cố gắng làm sao đặt ra được mục tiêu cụ thể trong việc tiến tới  đảm bảo cho học sinh dân tộc sau khi hoàn thành bậc TH có thể nói tiếng Việt như học sinh người Kinh; Cần  làm sao để thời gian tới hướng việc học của học sinh sang tự học để nâng cao chất lượng; Giúp các vùng khó khăn tiệm cận với thành tựu tối thiểu của vùng thuận lợi, hỗ trợ một cách mạnh mẽ hơn nữa trong công tác quản lý, phân cấp quản lý, nhằm khơi gợi sự chủ động, sáng tạo nơi đội ngũ GV-CBQL, hướng đến sự phát triển bền vững.

Bộ trưởng Bộ GD& ĐT Phạm Vũ Luận kết luận Hội nghị

Kết luận hội nghị, Bộ trưởng Phạm Vũ Luận đề nghị lãnh đạo các Sở GD&ĐT, các địa phương tiếp thu một cách đầy đủ những chỉ đạo của Phó thủ tướng trong công tác kiện toàn hóa đội ngũ, nâng cao chất lượng giáo dục theo hướng toàn diện, sớm hoàn thành công tác phân cấp trong quản lý bằng các văn bản  để tạo cơ chế cho các cán bộ quản lý, giúp  đẩy mạnh mục tiêu phát triển của địa phương, nâng cao sự sáng tạo.Bộ trưởng cũng yêu cầu các cục, vụ, viện ghi nhận những kiến nghị, đóng góp từ các địa phương để sớm có tổng hợp báo cáo, gửi lên lãnh đạo Bộ để sớm có hướng  tháo gỡ cho các địa phương. Bộ trưởng nhấn mạnh: Sự chuyển đổi tư duy của chúng ta trong công tác quản lý trong năm qua là rất mạnh mẽ. Chúng ta thực hiện phân cấp mạnh mẽ, trao quyền tuyệt đối trong nhiều lĩnh vực, vấn đề mang tính chiến lược cho các địa phương… nên sự chuyển biến  rất rõ nét, cần tiếp tục phát huy sự hiệu quả ấy. Cái gì cần phải thống nhất trong toàn ngành để tạo sự ổn định trong quản lý và phát triển một cách bền vững thì chúng ta cần giữ và thống nhất với nhau. Cái gì có thể tạo điều kiện cho các địa phương phát huy tính tự chủ, thúc đẩy cho giáo dục toàn ngành phát triển,  đề nghị các ban ngành, cục, vụ cần tạo sự chủ động  cho các đơn vị.  Đặc biệt, với công tác thực hiện PCGDMN 5 tuổi, việc các trường đăng ký mốc hoàn thành sớm là rất đáng hoan nghênh, nhưng cần rà soát, kiểm tra các tiêu chí thật kỹ, thực chất để công tác phổ cập thật bền vững. 

Với các vấn đề của năm học mới, Bộ trưởng Phạm Vũ Luận chỉ đạo: Toàn ngành cần giải quyết triệt để bệnh thành tích và gian lận trong thi cử. Bởi hiện nay, bên cạnh một số Sở GD&ĐT thực hiện tốt công tác này thì vẫn còn một số Sở chưa thực hiện nghiêm túc. Các địa phương cần chủ động trong công tác tuyên truyền và thực hiện nghiêm túc các quy định của ngành giáo dục về dạy thêm, học thêm. Riêng với các khoản thu của các trường, đặc là những khoản thu đầu năm mà một số ít các đơn vị vẫn vướng phải, đề nghị các Sở cần nghiêm túc chỉ đạo và quán triệt, tránh để xảy ra những chuyện ngoài ý muốn làm ảnh hưởng đến hình ảnh người GV và ngành giáo dục.