Từ Quốc lễ Giỗ tổ Hùng Vương nghĩ về sự trường tồn của dân tộc

TS. Nguyễn Danh Bình

Dù ai đi ngược về xuôi

Nhớ ngày giỗ tổ mồng mười tháng ba.

(GD&TĐ) – Từ lâu, ngày mồng mười tháng ba âm lịch hàng năm đã thành ngày Giỗ Tổ – ngày Quốc Lễ – ngày lễ có ý nghĩa thiêng liêng sâu sắc đối với mỗi người Việt Nam và toàn thể dân tộc Việt Nam. Bước từng bước trang nghiêm lên núi Nghĩa Lĩnh, tìm về nguồn cội, đứng trước bàn thờ các Vua Hùng thành kính tạ ơn công đức của các bậc Tiên Tổ, lòng chúng ta trào dâng niềm xúc động không cùng. Và những ai vào ngày này dẫu không về được đất Tổ dự Lễ thì lòng cũng hướng về nơi đây, thắp nén tâm nhang trong tâm tưởng để bái vọng tưởng nhớ các đấng tiền nhân đã có công dựng nước. 

Đất tổ Phong Châu ngày Quốc giỗ

Xuyên qua mang mang khói mây huyền thoại mấy ngàn năm, ta như thấy các Vua Hùng cùng thần dân đang cày ruộng. Và lớp lớp đàn chim lạc đang sải cánh bay về đậu lên mặt trống đồng. Lịch sử đã khắc ghi các thế hệ vua Hùng nối tiếp nhau dựng lên nước Văn Lang của người Việt cổ. Nước Văn Lang với nền văn minh lúa nước và nền văn minh sông Hồng rực rỡ đã tạo nên bản sắc văn hóa dân tộc phong phú và độc đáo, đặt nền móng cho sự phát triển mạnh mẽ và dài lâu của dân tộc Việt Nam. Vùng đất xưa, nơi các vua Hùng lập nghiệp và nằm xuống trở thành Đất Tổ. Người Việt Nam chúng ta hôm nay hành hương tìm về Đất Tổ chính là tìm về cội nguồn dân tộc, là thể hiện đạo lý uống nước nhớ nguồn.

Ngay từ buổi đầu dựng nước gian nan, cùng với việc sáng tạo nên những giá trị văn hóa đặc sắc, người dân Việt cũng hình thành được những nét đẹp truyền thống. Một trong những nét đẹp đó chính là lối sống cộng đồng, là tinh thần đoàn kết. Qua hình ảnh vua Hùng cùng người dân cày ruộng có thể thấy được sự gần gũi, gắn bó, hòa đồng giữa người lãnh đạo cao nhất của đất nước với người dân thường. Lối sống như vậy trải qua mấy ngàn năm đã được kế thừa trở thành truyền thống và được thể hiện rõ nét trong lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc. Trong bài “Cáo bình Ngô” Nguyễn Trãi đã từng viết: “Tướng sĩ một lòng phụ tử, hòa nước sông chén rượu ngọt ngào”; bài cáo này được viết sau khi nhân dân ta toàn thắng trong cuộc kháng chiến chống quân xâm lược của nhà Minh (1428). Trong tiếng Việt, có một khái niệm thật hay, thật độc đáo dường như không thấy có ở ngôn ngữ của các dân tộc khác, đó là khái niệm “đồng bào”. Khái niệm này gắn với truyền thuyết mẹ Âu Cơ sinh bọc trăm trứng với trăm người con trong cùng một bọc. Khái niệm “đồng bào” (người cùng một bọc) vì thế có ý nghĩa thật thiêng liêng: Cộng đồng các dân tộc Việt Nam, người Việt Nam nói chung đều có quan hệ ruột thịt với nhau, có tình cảm thân thương như người một nhà. Với ý nghĩa như vậy thì mọi người Việt Nam dù thuộc tộc người nào, dù ở trong nước hay ngoài nước đều có chung một cội nguồn và một ngày Giỗ Tổ. Tìm về đất Tổ, hướng về ngày Giỗ Tổ Hùng Vương là hướng về tinh thần đại đoàn kết toàn dân tộc – yếu tố tạo nên sức mạnh nội sinh của dân tộc trong suốt cuộc trường chinh dựng nước và giữ nước hôm qua, hôm nay và mãi mãi về sau.

Dựng nước đã là gian nan nhưng giữ nước mới gian nan gấp bội phần vì thời gian là dòng chảy vô tận, làm sao cho đất nước mình, dân tộc mình được trường tồn, và trường tồn một cách bền vững, sánh vai được với các nước phát triển trên thế giới. Chúng ta khắc ghi trong tâm khảm lời dạy của Bác Hồ: “Các Vua Hùng đã có công dựng nước, Bác cháu ta phải cùng nhau giữ lấy nước”. Giữ lấy nước cũng chính là lẽ sống, lý tưởng sống, là con đường mà Hồ Chí Minh đã chọn và chỉ ra cho cả dân tộc cùng đi. Chúng ta nguyện đoàn kết muôn người như một, đi theo con đường mà Bác đã đi, vì dân, vì nước, vì sự trường tồn và tương lai tươi sáng của dân tộc Việt Nam. Dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam quang vinh, đi trên con đường sáng Hồ Chí Minh, nhân dân ta đã đánh thắng nhiều kẻ thù xâm lược, giành độc lập tự do cho Tổ quốc, bảo vệ vững chắc chủ quyền của đất nước, làm rạng rỡ thêm truyền thống kiên cường, bất khuất của dân tộc Việt Nam. Truyền thống dựng nước và giữ nước tốt đẹp của dân tộc cũng đang được tiếp tục phát huy trong thời kỳ đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế của đất nước hiện nay.

Năm 2010 này, Giỗ Tổ Hùng Vương – Lễ hội Đền Hùng được tổ chức trọng thể nằm trong Chương trình tổng thể hướng tới Đại lễ kỷ niệm 1000 năm Thăng Long – Hà Nội. Thông qua hoạt động của Quốc lễ, sức mạnh đại đoàn kết dân tộc được thể hiện, văn hóa dân tộc được tôn vinh gắn với văn hóa hiện đại. Đây cũng là dịp thúc đẩy tăng cường việc giáo dục truyền thống yêu nước, đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” cho mọi người dân, đặc biệt là cho thế hệ trẻ, nhất là học sinh, sinh viên – những người sẽ làm nên tương lai của đất nước. Trong không khí thiêng liêng của Quốc lễ Giỗ Tổ Hùng Vương, với niềm tự hào dân tộc và lòng thành kính hướng về nguồn cội, suy nghĩ về sự trường tồn của dân tộc, chúng ta càng thấy ý nghĩa, tầm quan trọng đặc biệt của việc chăm lo cho sự nghiệp “trồng người”. Bởi giáo dục là tương lai, tiền đồ của dân tộc; giáo dục suy – vận nước suy, giáo dục mạnh – đất nước sẽ cường thịnh. Phấn đấu cho sự nghiệp phát triển nền giáo dục nước nhà, đó là một trong những công việc thiết thực quan trọng thể hiện tấm lòng của thế hệ hôm nay hướng về ngày giỗ Tổ.

N.D.B