Thuốc nào trị “bệnh đi thầy” trong nhà trường?

Không ít phụ huynh nuông chiều con, sẵn sàng cung cấp tiền để con mua điểm, thậm chí trực tiếp can thiệp để mua điểm cho con em. Tiêu cực xã hội đang từng bước len lỏi vào nhà trường, nhuộm đen môi trường giáo dục.

Về phía “người nhận”, là người trong cuộc, chúng tôi đồng ý với GS Nguyễn Minh Thuyết là nguyên nhân chủ yếu từ phía người thầy, “người thầy đứng đắn thì không học trò nào đưa tiền được”. Người học đưa tiền để mua điểm, nhưng nếu thầy không bán thì ai mua được. Các quan điểm tỏ ra “thông cảm” với giáo viên, giảng viên đều không hợp lí. Hành động gợi ý, ép buộc HSSV để vụ lợi không chỉ vi phạm đạo đức nhà giáo mà còn trái pháp luật, tham nhũng. Đây thực chất là sự thoái hoá, biến chất trong một bộ phận nhà giáo.

Nếu nói do cuộc sống nhà giáo còn khó khăn thì đó là khó khăn chung, tại sao có những người tiêu cực, có người không. Thậm chí nhiều giáo viên ở vùng cực kì khó khăn lại bỏ tiền túi ra để giúp đỡ HS, trong khi có những người khá giả vẫn tiêu cực. Như vậy vấn đề là ở ý thức, lòng tự trọng của mỗi người.

Trong thực tế, hiện tượng “đi thầy” chỉ cấu thành khi hai đối tượng HSSV và giáo viên biến chất gặp nhau. Nếu nhà giáo nghiêm túc, công bằng, sẽ không bao giờ có chuyện “đi thầy”. Và ngược lại, những HSSV chăm chỉ, nỗ lực học tập, rèn luyện, có tinh thần tự trọng cũng không chấp nhận “đi thầy”, cho dù có bị gây áp lực, khó dễ.

Thứ ba, như GS Nguyễn Minh Thuyết đã phân tích là nguyên nhân về phía nhà quản lí giáo dục. Nhà quản lí không thể biện hộ kiểu “Tôi đã làm hết trách nhiệm, đó là chuyện riêng tư, không thể kiểm soát hết được…”. Nếu nhà quản lí kiên quyết, có giải pháp mạnh mẽ chống tiêu cực thì tiêu cực giảm hẳn, hoặc triệt tiêu.

Trong thực tế có những trường hiện tượng “đi thầy” tràn lan, nhưng lại có những trường rất ít, thậm chí không có chuyện “đi thầy”. Một số nhà quản lí giáo dục tiêu cực, tham nhũng, yếu kém, buông lỏng quản lí, dung dưỡng, bao che tiêu cực, không xử lí kiên quyết những giáo viên vi phạm.

Một nguyên nhân khác, rộng lớn hơn, là hiện tượng “loạn chuẩn”, “loạn giá trị” trong xã hội. Tại sao có những người không học THPT nhưng sau đó vẫn tốt nghiệp thạc sĩ? Có những người dùng bằng mua, nhưng vẫn đảm nhận các cương vị lãnh đạo trong một thời gian dài, mãi sau mới bị phát hiện? Phải chăng chúng ta chưa có những thước đo, chế tài để người có năng lực thực sự được công nhận? Đây là nguyên nhân sâu xa dẫn đến hiện tượng mua bằng, mua điểm.

Đâu là giải pháp?

Bộ GD – ĐT đã xác định chủ đề của năm học 2010 – 2011 là “Năm học tiếp tục đổi mới quản lý và nâng cao chất lượng giáo dục”. Hiện tượng tiêu cực trong giáo dục nói chung và chuyện “đi thầy” nói riêng, trách nhiệm trước hết và chủ yếu thuộc về khâu quản lí.    

Nếu chỉ nêu ra những nguyên nhân chung chung như “tiêu cực xã hội tác động”, “cuộc sống nhà giáo còn khó khăn”… thì tiêu cực sẽ mãi tồn tại, và vòng luẩn quẩn không sao thoát ra được.  

Trước hết, cần có những nghiên cứu đầy đủ về hiện tượng “đi thầy” trong nhà trường, mổ xẻ một cách sâu sắc về những nguyên nhân. Muốn chữa bệnh, phải xác định được mức độ của bệnh, nguyên nhân (chính, phụ) rồi mới kê đơn, bốc thuốc.

Chúng ta đang rất thiếu những công trình điều tra, nghiên cứu sâu về thực trạng giáo dục đương đại, do đó dẫn đến hiện tượng võ đoán, và đề ra những giải pháp thiếu khả thi, gây lãng phí, cản trở sự phát triển của giáo dục. Hơn lúc nào hết, cần đi sâu vào những giải pháp để xây dựng văn hoá học đường hơn là chỉ dừng lại ở khẩu hiệu.