Trung thu nhớ Bác

– Tết Trung thu là tết của trẻ thơ. Sinh thời, không có Tết Trung thu nào mà Bác Hồ – với tình yêu thương vô bờ bến với các cháu thiếu niên nhi đồng – lại không có thư và thơ cho các cháu, hoặc vui tết cùng các cháu. Đọc lại thư và thơ trung thu của Bác Hồ chúng ta càng thấy xúc động và thấm thía bởi “muôn vàn tình thương yêu” của Bác dành cho thế hệ mầm non -tương lai của đất nước, niềm hạnh phúc và hy vọng của mỗi gia đình.

Bác Hồ vui Tết Trung thu với thiếu nhi Việt Nam và quốc tế (1958)

Ngày 15-9-1945, chưa đầy 2 tuần lễ sau khi Bác Hồ đọc Tuyên ngôn độc lập, Người đã viết “Thư gửi các cháu thiếu nhi nhân dịp Tết Trung thu”. Đây là Tết Trung thu đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa. Lời của Bác thật là thân tình, hồn nhiên và phấn khởi: “Các cháu yêu quý! Hôm nay là Tết Trung thu! Ba má các cháu đã sắm cho các cháu nào đèn, nào trống, nào pháo, nào hoa, và nhiều đồ chơi khác, các cháu vui vẻ nhỉ! Cái cảnh trăng tròn gió mát, hồ lặng, trời xanh của trung thu lại làm cho các cháu vui cười hớn hở, các cháu vui cười hớn hở, Bác Hồ cũng vui cười hớn hở với các cháu. Đố các cháu biết vì sao? Một là vì Bác rất yêu mến các cháu, hai là vì trung thu năm ngoái nước ta còn bị áp bức, các cháu còn là một bầy nô lệ trẻ con, Trung thu năm nay nước ta đã được tự do, các cháu đã trở thành tiểu chủ nhân của một nước độc lập”.

Vui Trung thu nhưng Bác Hồ không quên nhắc các cháu những điều thiết thực; “hôm nay các cháu tha hồ vui chơi cho thỏa chí; ngày mai mong các cháu hết sức học tập. Phải siêng tập thể thao cho mình mẩy nở nang. Và ra sức giúp việc cho Hội Nhi đồng cứu quốc”. Đến vui tết với thiếu nhi đêm Trung thu đầu tiên của nước Việt Nam dân chủ cộng hòa tháng 9 năm 1945, Bác căn dặn: “Hôm nay Tết Trung thu là của các cháu. Mà cũng là một cuộc biểu tình của các cháu để tỏ lòng yêu nước và để ủng hộ nền độc lập! Các cháu phải ngoan, ở nhà phải nghe lời bố mẹ, đi học phải siêng năng, đối với thầy và bạn phải yêu kính. Các cháu phải thương yêu nước ta. Mong các cháu mai sau lớn lên thành những người dân xứng đáng với nước độc lập tự do”.

Cuộc kháng chiến chống Pháp có nhiều gian khổ, thiếu thốn, khó khăn. Trong thư Trung thu gửi các cháu nhi đồng ngày 13 tháng 9 năm 1951, Bác mở đầu bằng mấy vần thơ lục bát thật cảm động:

Trung thu trăng sáng như gương

Bác Hồ ngắm cảnh nhớ thương nhi đồng…

Rồi Bác nhắc nhở thiếu nhi phải yêu nước, ghét giặc, biết giúp đỡ thương binh, biết đoàn kết và thi đua làm nhiều việc có ích cho kháng chiến. Trung thu năm 1952, Bác gửi thư và làm thơ tặng thiếu nhi. Đây là những câu thơ nổi tiếng của Bác Hồ gửi cho “bầy con cưng của dân tộc” (chữ Bác dùng).

Ai yêu các nhi đồng/ Bằng Bác Hồ Chí Minh?/ Tính các cháu ngoan ngoãn/ Mặt các cháu xinh xinh/ Mong các cháu cố gắng/ Thi đua học và hành/ Tuổi nhỏ làm việc nhỏ/ Tùy theo sức của mình/ Để tham gia kháng chiến/ Để giữ gìn hòa bình/  Các cháu hãy xứng đáng/ Cháu Bác Hồ Chí Minh.

Năm 1953, kháng chiến thu được nhiều thắng lợi, Bác phấn khởi làm “Thơ Trung thu gửi các cháu nhi đồng”:

Chín tết Trung thu/Tám năm kháng chiến/Các cháu khôn lớn/Bác rất vui lòng/Thu này Bác gửi thơ chung/Bác hôn các cháu khắp vùng gần xa/Thu này hơn những thu qua/Kháng chiến thắng lợi gấp ba bốn lần”.

Trung thu này Bác cháu đều vui và Bác còn tiên đoán: “Các cháu vui thay, Bác cũng vui thay! Thu sau so với thu này vui hơn”.

Quả đúng như vậy. Trung thu năm 1954 là “Trung thu hòa bình đầu tiên sau 9 năm kháng chiến của nhân dân ta”. Trong thư Bác khen ngợi sự đóng góp của thiếu nhi cho cuộc kháng chiến. Bác viết: “Trăng thu trong đẹp, sáng rọi khắp nơi, từ Nam đến Bắc. Cũng như lòng Bác yêu quý tất cả các cháu miền Bắc cũng như miền Nam”. Cuối thư Bác thể hiện lòng mong đợi thiết tha: “Đến ngày Nam Bắc một nhà. Các cháu xúm xít thì ta vui lòng”.

Năm 1960, Bác Hồ viết: “Nói chuyện Trung thu với các em nhi đồng”. Bằng lời văn dí dỏm Bác kể: “Theo chuyện đời xưa Việt Nam thì trên mặt trăng có chú cuội chăn trâu: Chú cuội ngồi ở trong trăng. Để trâu ăn lúa nhăn răng mà cười…” Cuối bài Bác viết: “Nhờ cách mạng tháng Tám thành công và kháng chiến cứu nước thắng lợi, các em đã sinh trưởng trong chế độ XHCN. Nhờ Đảng săn sóc và Đoàn giúp đỡ, các em sẽ cố gắng về nhiều mặt để xứng đáng là người chủ tương lai của đất nước Việt Nam hòa bình, thống nhất, độc lập, dân chủ và giàu mạnh”. Đây là lá thư cuối cùng của Bác, vì sau này do chiến tranh và bận rộn với nhiều công việc. Nhưng sau này trong Di chúc để lại cho toàn Đảng, toàn dân, Bác vẫn không quên nhắc nhở Đảng ta là: “Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là một việc rất quan trọng và rất cần thiết”.  

Có thể nói thư và thơ Trung thu, sau này là Di chúc của Bác Hồ luôn thể hiện “muôn vàn tình thương yêu” của Bác đối với thiếu niên nhi đồng.

40 năm vắng Bác, thiếu nhi cả nước không còn được nhận thư và thơ Trung thu của Bác nữa. Nhưng các em vẫn ghi nhớ lời Bác dạy: “Các cháu hãy xứng đáng. Cháu Bác Hồ Chí Minh” .

Nguyễn Thị Nhi